Tèxts en occitan
Presentacion de qualques pèças de teatre
(Extraches de la charradissa.)
1942 - « LO METGE DE CUCUNHAN » (d’aprèp Aquiles MIR.)
Un metge que se cèrca de practica crida que va reviudar los mòrts. Lo vilatge tot arriba, mas, fin finala, cadun estima melhor de lausenjar lo gèni del metge, que de lo veire probar son talent.
1947- « LO MIRALHET » (d’aprèp JOYCE)
L’accion se debana en Lengadòc, davant un mas perdut, qualques sègles fa. Silon, lo paire, tòrna un jorn de la vila amb un daquòs desconegut : un miralhet redond. Lo mèstre de las tèrras li a bailat un miralh, al païsan, que crei i veire l’imatge de son paire mòrt. Un darrèr l’autre, Silon, la femna e la filha descobrisson de personas aimadas o asiradas, sens reconéisser son quite rebat. La femna, tafurada per l’esmoguda de Silon, rauba lo miralhet e i vei una mestressa. L’engruna ; la filha i vei una polida joventa que se pren per amiga. Embrolh general amb cadun son bocin de miralh. Lo miralhet acaba en mil bocins, del temps que cadun se’n torna a sos pantais o a sas tissas.
1974 - « LO JÒC DE LA CABRA »
Sadola d’èstre tanada per son òme, la femna fa pas que de li dire : « Me faràs venir cabra ! ». De tan que, jols consèlhs d’un ermitan, se buta de faire la cabra a de bon, lo biais e las tissas, e li fa pas que de « Mèèèèèèè ! » encapriciats ! Es ara a l’òme de ne venir caluc, de se pèrdre en fantasmes erotics dessenats e fin finala de prometre la doçor a sa « cabra », pro que tornèsse femna.
1984 - « LA PODRA D’EMBÒRNIA » -
A Venècia, al sèr d’una victòria inesperada, la fèsta se prepara. L’eròi ne serà lo Capitani Dòm Esteban de Córdoba y Miraflores, que la comtessa n’es amorosa. Aquela, per lo conquistar, s’assegura los servicis de « Cuèissa d’àngel », la masca del morre rosegat per la lepra. Aquò’s la « podra d’embòrnia », fisada per la masca a la comtessa.
Mas son los jovents que se bufan la podra a la cara, puèi la domaisela la bufa sul Capitani, fin finala, la contessa se ne servís... Mas tròp tard, la destinada e l’amor son ja en camin... E dins un canton sorn, trèva la masca ladra, qu’ensaja de se mesclar al decòr.
1989 - « MEDELHA »
« Medelha » es una tragedia inspirada de « Medèa » d’Euripide. Senèca, Corneille, Jean Anouilh n’escriguèron tanben una. La legenda mitologica conta que Medèa, filha de Rei, s’enamorèt de Jason, capmèstre dels Argonautas. Li donèt de prene la Pelissa d’Aur, endormiguent lo drac que la gardava. Puèi, s’enfugiguèt amb Jason en se desfaire de sos enemics per de potingas magicas. Comença pels amadors una vidassa d’erràncias. Mas lo coble abòrda al païs del Rei Caralhon, e Jason vira amorós de la filha del rei. La venjança de Medelha serà terribla.
1990 - « LA RÒSA BENGALINA »
Es una fadariá, que l’escritura foguèt acabada tre 1983. Jos l’aparéncia d’un polit aucèl blanc, un masc se ven recaptar al prèp d’un mercant de gàbias. L’aucèl ten totes los poders e ne fa la pròva, que baila al mercant un rechauchon de primièra.
Lo Rei n’es lèu assabentat. Cobesejant los poders sens limita de l’aucèl, lo ven comprar al mercant, que lo vòl pas donar. Lo Rei usa de la temptacion per amanhagar lo mercant : tèrras, poders, aur, gorrinitge, li prepausa de tot... fins a li bailar la Reina per la paga de l’aucèl. Lo mercant finís qu’accepta. Lo Rei se’n torna amb l’aucèl. Mas... lo còr a sas rasons que la rason sap pas : lo mercant e la Reina venon amoroses un de l’autre.
Lo Rei, dins son castèl, se crei vengut invincible e vòl mostrar sa poténcia al mond. Davant los ministres, los generals, los avèsques, e los banquièrs del reiaume, lo còp de maissa es es un brave fracàs. Degús fa lo morre. Solet, romega lo poèta oficial de la cort, paure piòt, qu’es escanat pel borrèu. Lo Rei se manja la corona.
Lo Rei vòl recuperar la Reina, mas lo polit aucèl blanc arriba per aparar los amoroses. Un còp de mai, lo Rei es colhonat : sos poders e sos gonhafièrs pòdon pas res contra la libertat dels nòvis. E quand lo Rei se leva enfin del mitan, l’aucèl blanc esclaira la dralha...
1992 - « CANTA-LOBA » Oratorio-opèra
Al temps que la crosada a estralhat las tèrras de Tolosa e de Trencavel, al temps que l’inquisicion s’organisa, Loba, la Loba, al clarebrun de sa vida, pantaissa, per las parets de son castèl de Pennautièr, a las valors desparescudas : a la « fin’amor » dels trobadors que l’an aimada e cantada, e que foguèron las aisinas de sa glòria e la jòga de sa fantasiá. Torna trapar lo recòrd de Peire VIDAL, « lo pus fòl òme que jamai foguèsse estat » que se vestissiá de pèl de lop per li agradar e se fasiá caçar « pels pastres e pels mastins » en ne manquèt morir. Ausís encara las « cançons » d’en Raimond de Miraval, eroticas e misticas a l’encòp.
Somia tanben a sas amors reialas, al Rei Amfós d’Aragon, que foguèt son aimador « drut ». Torna veire lo Rei Peire II, son filh, qu’aimèt de badas - Peire que defuntèt a la batèsta de Muret al costat de Raimond de Tolosa e de sos Occitans.
Loba es un personatge de carn e de sang, de passion e de volontat ; es tanben una femna liura d’assumir sos desirs ; enfin, es la metafòra d’una Occitània non arribada, que la fin violenta atissa los regrets e noirís las utopias.
Danisa
Es un professor que dona un cors d'istòria a un vintenat de blondas
Primièra question : « Ont-es l'America sus aquela carta ? »
La Danisa, una de las blondas, se leva e trapa l'endreit sus la carta.
- Òc ! Aquò es plan ditz lo professor
Secunda question : « Qual es qu'a descobèrt l'America ? »
E totas las autras blondas sul pic respondiguèron :
« Es la Danisa !!! »
Occitània, es quatre regions
La question de la causida d'un nom per la region Miegjorn-Pirenèus-Lengadòc-Rosselhon bolega tornarmai monde e iniciativas.
L'Institut d'Estudis Occitans se deu de ramentar la posicion exprimida tre julhet 2015 a saber que :
- Occitània designa lo territòri d'una lenga e d'una cultura que tòca un quarantenat de departaments, siá quatre regions francesas, e mai la Val d'Aran en Espanha e las Valadas occitanas d'Itàlia.
- L'apropriacion abusiva d'aqueste tèrme per una region soleta rompriá la vision unitària de l'espaci occitan, valent a dire negariá sa pròpria identitat istorica.
- I vesèm un instrument de sagatatge del renaissentisme occitan e de l'accion de tot lo movement associatiu.
Atal, l'IEO tòrna afortir la necessitat de dispausar de l'apelacion "Occitània" per designar sens engambi l'espaci occitan dins son ensems.
Pèire Brechet, President de l'IEO
Vòts del Cercle Occitan de Narbona
Lo Cercle Occitan de Narbona adreiça a totes sos melhors vòts per l'an que
comença.
Que 2016 siá una annada de mai de benaürança e de prosperitat, amb
mens de caumatge, e una annada de libertat, d'egalitat e de fraternitat.
Que totes, quinas que sián sas originas, sas culturas e sas lengas, se tròben
en çò sieu a Narbona, plenament uroses e liures.
Que cadun sàpia trobar dins çò qu'es e çò qu'a de rasons e de fòrças de
dubertura e de partatge amb los autres, totes los autres.
Que las mesfisanças, las paurs, los fanatismes e los òdis sián vencits per la
fisança dins l'òme, la set de conéisser los autres, la fòrça dels escambis
vertadièrs, l'aventura enauranta del desvolopament de l'individú amb los
autres, totes los autres, e lo gaug de la vida.
Narbona a vocacion d'èsser una tèrra de rescontre e d'escambis.
En Narbonés mai qu'endacòm mai, sèm plan plaçats per contribuir a
dubrir tanlèu ara las vias del monde liure e frairenal, lo sol monde de bon
sens que poscam propausar a l'avenir.
Lo Cercle Occitan de Narbona desira a totes, çò que s'apèla totes,
benaürança, santat e prosperitat, e primièr d'èsser capable d'amor
e d'optimisme.
La Dictada Occitana a Narbona
La Dictada occitana, organizada lo darrièr dissabte de genièr dins un cinquantenat de vilas, es venguda un moment marcant de la vida occitana en Narbonés.
Aquel eveniment cultural e festiu recampèt dins la Sala dels Cònsols de l’Ostal de Vila los afogats de la lenga e de la cultura d’Òc de Narbona e dels vilatges ont de gropes occitans son actius.
Lo Cercle Occitan de Narbona aviá plan faitas las causas.
Acuèlh rigorosament organizat, dictada legida impecablament per La Sause, contes fòrça presats del talentós Joan Jacme Delpoux mentre que mièja dotzena de correctors
corregissián las dictadas e los questionaris culturals, remesas dels prèmis generosament dotats per de mecènas nombroses (comerçants, entrepresas, organismes divèrs, collectivitats...) e per acabar un aperitiu-manjadreit, ocasion privilegiada de claure l’aprèsdinnar per d’escambis amicals, en occitan plan segur.
Aqueste an, un quinzenat d’escolans participèron a la Dictada, mentre que los adultes èran un seissantenat.
Pels escolans,
lo primièr prèmi, lo ganhèt Stella FontaineEscaffre de la Calandreta La Granhòta de Narbona,
lo 2° Esteban Sant de la classa bilingüa de Lesinhan,
lo 3° Marina Haley de la Calandreta La Granhòta, e lo prèmi dels Collegians Clemenç DouyAyrolles.
Dins la categoria Adultes,
lo primièr prèmi anèt a Miquèla Dvorsak de Fabresan,
lo 2° a Jacmelina Courivaud de Fleury (Perinhan),
lo 3° a Jòrdi d’Olmièras de St Andrieu de Ròcalonga.
Aquesta manifestacion simpatica organizada a l’entorn de l’accès de totes a l’escritura de la lenga occitana es un palm de nas als prejutjats del temps dels « papetas », quand « lo patés », coma se disiá, « aquò s’escriviá pas », e « se podiá pas emplegar per de causas seriosas ».
Lo taulièr del Cercle Occitan de Narbona, cada còp mai ric de libres e disques de tota sòrta, èra ben aquí per provar lo contrari.